วันศุกร์, 29 มีนาคม 2567

ความยั่งยืนทางพลังงานและอาหาร

30 เม.ย. 2020
725

วันนี้ผู้เขียนจะได้มาอธิบายคำว่ายั่งยืนพลังงานและอาหารในความคิดเห็นส่วนตัวของผู้เขียน ผู้เขียนไม่ใช่ผู้เชี่ยวชาญทางวิชาการ เป็นแต่เพียงชาวบ้านธรรมดา ๆ คนหนึ่ง แต่มีความสนใจในการทำการเกษตรเป็นหลัก นอกเหนือจากนั้นก็ยังสนใจในเรื่องของพลังงาน(ฟรี) ไม่ว่าจะเป็นจากแดด ลม หรือพลังงานอื่น ๆ ที่ไม่ต้องใช้เงินจ่ายคืนกลับไป ซึ่งในความเป็นใน 2 สิ่งที่ผู้เขียนกำลังจะพูดถึง ไม่ใช่ว่าจะได้มาโดยไม่ต้องลงทุนเลย บางอย่างเราผลิตเองไม่ได้ บางอย่างเราไม่มีอยู่ในท้องถิ่น แต่จำเป็นต้องซื้อหามา ซึ่งสิ่งเหล่านี้จะทำให้คนบางคนตั้งข้อสังเกตว่า “ทำไมยังต้องซื้ออยู่” 

ต้นไม้ ใบหญ้า พืชผักต่าง ๆ การเริ่มต้นครั้งแรก เราจะต้องจัดหาเมล็ดพันธุ์หรือต้นพันธุ์ให้ได้ก่อน ซึ่งหากในท้องถิ่นของเรามีอยู่แล้ว และสามารถเกื้อกูลขอ หรือแลกเปลี่ยนกันได้ ก็เป็นเรื่องที่ดี แต่หากในท้องถิ่นไม่มี การเริ่มต้นก็จำเป็นต้องซื้อหา หรือลงทุนไปก่อนเพื่อให้ได้มาซึ่งเมล็ดพันธุ์หรือต้นพันธุ์ดังกล่าว แต่เมื่อได้มาแล้วเราก็จำเป็นต้องหาวิธีขยายพันธุ์ต่อไปในอนาคตให้ได้ หรือเก็บเมล็ดพันธุ์ไว้ปลูกไว้ขยายต่อให้ได้ ไม่ใช่ว่าจะปลูกหรือขยายพันธุ์ในอนาคตก็ยังต้องไปซื้อเช่นเดิม แบบนี้ไม่ถูก เพราะไม่ได้ชื่อว่ายั่งยืน ความยั่งยืนก็คือการต่อยอดยืนต่อได้ด้วยตัวเอง ไม่ใช่ต้องคอยพึ่งพาคนอื่นตลอดไป

หลายต่อหลายครั้งผมเองต้องลงทุนซื้อกิ่งพันธุ์ในราคาที่แพงแสนแพง ซึ่งกิ่งพันธุ์ดังกล่าวเป็นพันธุ์ที่หายาก แต่เราต้องซื้อเพราะเรามองแล้วว่าเราซื้อมาเพื่อขยายพันธุ์ต่อ ไม่ได้ซื้อมาเพื่อปลูกกินเพียงอย่างเดียว ขยายมากขึ้นก็จำหน่ายจ่ายแจกต่อไปได้ แล้วคราวนี้ถ้าทำได้ สิ่งที่เราได้มาก็เหมือนได้เปล่า แบบนี้น่าทำหรือสมควรทำเป็นอย่างยิ่ง 

ในสถานะการณ์ที่เรามีพื้นที่จำกัด สิ่งที่ต้องคำนึงถึงเป็นอันดับแรกในการปลูกพืช ไม่ใช่เพื่อความสวยความ แต่ต้องคำนึงถึงอาหารการกินเป็นประการแรก อย่างน้อยก็พืชผักสวนครัวที่มีความจำเป็นต่อการดำรงชีวิตประจำวัน ตระไคร้ ใบมะกรูด มะนาว พริก ข่า ฯล ปลูกได้ง่าย ไม่ได้ยุ่งยาก ต้นพันธุ์บางอย่างแค่ชิ้นส่วนที่เหลือจากการทำครัวที่ซื้อมาตลาดก็สามาระเพาะขยายต่อได้ ไม่ว่าจะเป็น กะเพรา แมงลัก ฯล  ผักพวกนี้เราใช้เฉพาะส่วนเหลือก็นำมาเพาะกล้าต่อไปได้  นี่ความมั่นคงของอาหารที่เราควรจะต้องมีและคำนึง

เรื่องของพลังงาน ไฟฟ้า เป็นปัจจัยสำคัญในการดำรงชีวิต เรียกว่าขาดไม่ได้แล้วในทุกวันนี้ แต่ก็ไม่ได้เป็นปัจจัยสำคัญของชีวิต ไม่มีก็ไม่ตายแต่ไม่สะดวก บางอย่างยังจำเป็นต้องใช้ไฟฟ้าการติดต่อสื่อสาร โทรศัพท์ วิทยุ หรืออื่น ๆ อีกมากมายยังต้องใช้พลังงานไฟฟ้าอยู่ดังนั้น ความจำเป็นอย่างนี้ก็ยังต้องมี แต่เรามีทางเลือกอย่างไรบ้างที่จะเกิดการประหยัด หรือใช้พลังงานพวกนี้แม้ไม่ฟรีทั้งหมด แต่ก็ลดค่าใช้จ่ายลงได้ หรือหากเกิดปัญหาระบบไฟฟ้าใช้งานไม่ได้ เราจะได้พลังงานเหล่านี้มาจากไหน สิ่งที่ผมมองไว้คือพลังงานสะอาด ระบบโซลาร์เซลล์ ระบบพลังงานลม แต่พลังงานเหล่านี้ก็มีข้อจำกัด โซลาร์เซลล์ใช้ได้เมื่อมีแดด พลังงานลมบ้านเราไม่ได้มีลมที่พัดมาแรงตลอดปี ที่จะสามารถใช้งานได้ตลอดเวลา ดังนั้นทางเลือกจึงเป็นแบบผสมผสมแต่ขอให้ใช้งานได้ โซลาร์เซลล์ใครจะบอกว่าได้ไฟฟ้ามาฟรี ๆ ย่อมไม่ถูกนัก ครั้งแรกก็ต้องลงทุนซื้อแผงโซลาร์ฯ  อุปกรณ์ไฟฟ้าที่สนับสนุน สิ่งต่อมาก็คืออุปกรณ์เก็บพลังงานไว้ใช้ยามที่ไม่มีแสงแดด หรือลม 

ระบบแบตเตอร์รี่จึงเป็นอีกอุปกรณ์ที่เข้ามามีบทบาทในการเป็นแหล่งเก็บสะสมพลังงานเหล่านี้ แต่แบตเตอร์รี่ก็ราคาค่างวดที่แพง และมีอายุการใช้งานที่จำกัดสูงสุดก็ไม่เกิน 1-2 ปีเท่านั้น ดังนั้นทำอย่างไรจะลดต้นทุนอุปกรณ์เหล่านี้ลงได้ แนวทางการยืดอายุการใช้งานอุปกรณ์เก็บพลังงานเหล่านี้ก็มี แต่ต้องมีอุปกรณ์เข้าใช้ไม่ว่าจะเป็นอุปกรณ์ชาร์จและฟื้นฟู การลงทุนครั้งแรกเป็นเรื่องจำเป็น แต่เมื่อมีแล้วเราสามารถใช้งานมันต่อไปได้อีกนานเมื่อเทียบกับการซื้อหาใหม่ ซึ่งมีราคาแพงแน่นอน และหลังการฟื้นฟูอุปกรณ์ต่าง ๆ เหล่านี้ก็ยังใช้ต่อไปได้อีกนาน ดังนั้นหลายคนที่สงสัยว่าหากต้องให้พอเพียงยั่งยืนอย่างแท้จริงทำไม่ยังต้องเห็นซื้ออุปกรณ์นั่นนี่อยู่เรื่อย ถ้าจะบอกว่าทุกอย่างมีต้นทุน แต่เมื่อลงทุนไปแล้ว ผลที่ตามต้องคุ้มค่า ประหยัด และยั่งยืนจริง แล้วสิ่งเหล่าจะเป็นคำตอบให้พวกเขาเหล่านั้นเอง

เคยเห็นปรากฏเมื่อไม่กี่วันมานี้ พายุฤดูร้อนได้พัดเข้ามาถล่มภาคอีสานของไทยเรา ทำให้เกิดไม้ล้มพาดสายไฟฟ้าขาด ใช้งานระบบไฟฟ้าไม่ได้ แต่บ้านของเราเองยังสามารถใช้งานพลังงานไฟฟ้าต่อได้ไม่ว่าจะเป็นระบบแสงสว่าง พัดลม ชาร์จแบตฯโทรศัพท์ หรือแม้กระทั่งดูทีวี ฟังวิทยุต่อได้ ถึงว่าบางระบบที่ต้องใช้พลังงานมากได้รับผลกระทบบ้างแต่ก็ยังสามารถใช้งานต่อในส่วนที่จำเป็นในชีวิตประจำวันได้ นี่คือยังบอกได้หรือไม่ว่าคุ้มค่า พอเพียง และยังยืนได้